Kalendarz szczepień psa

Szperając w Internecie, na polskich stronach o tematyce weterynaryjnej, zazwyczaj znajdziecie informacje typu "kiedyś psy przeciwko chorobom zakaźnym szczepiło się co roku, ale teraz można już nawet co 2 lata" (wyłączając wściekliznę - wymóg prawny).

Ale czy na pewno trzeba tak często? Biorąc pod uwagę niektóre czynniki czasami może i tak, ale z reguły szczepionki zapewniają dłuższą ochronę niż rok czy dwa, chociaż niewątpliwie dla producentów rzadsze szczepienia to duża strata. Oczywiście nie chcę poddawać w wątpliwość zasadności samych szczepień. Przytoczyłam tutaj zalecenia opracowane przez Zespół Do Spraw Szczepień (Vaccination Guidelines Group, VGG) Światowego Stowarzyszenia Lekarzy  Weterynarii Małych Zwierząt (WSAVA), zachęcam do zapoznania się.

Zdefiniowano:
Szczepienia zasadnicze (core vaccines), którym powinny być poddane wszystkie psy bez względu na okoliczności, szczepienia te chronią je przed ciężkimi, zagrażającymi życiu chorobami, czyli przed: 

• zakażeniem wirusem nosówki (CDV)
• adenowirusem typu 2 (CAV-2) (zapalenie wątroby i choroby układu oddechowego)
• parwowirusem psów (CPV-2)

W niektórych krajach, w tym w Polsce, szczepienie przeciwko wściekliźnie jest obowiązkowe (wymóg prawny), więc również możemy zaliczyć je do szczepień zasadniczych.

Miejmy na uwadze, że nie należy podawać szczepionek niepotrzebnie. Zasadnicze szczepienia powtarzamy po 12 miesiącach od pierwszej dawki, kolejne dawki przypominające nie częściej niż co 3 lata (przeciwko wściekliźnie co rok).

Szczepienia dodatkowe (non-core vaccines) są wymagane jedynie u tych zwierząt, które ze względu na położenie geograficzne, miejsce bytowania lub sposób życia narażone są na dane zakażenia. Do szczepień tych należą: 

• wirus parainfluenzy (CPiV) (kaszel kenelowy)  
• Bordetella bronchiseptica (kaszel kenelowy)
• Borrelia burgadorferi (borelioza z Lyme)
• Leptospira interrogans (leptospiroza)

Musimy podjąć decyzję czy nasz pies potrzebuje danej szczepionki czy istnieje realne ryzyko zakażenia w rejonie, w którym mieszkamy, możemy też skonsultować się z lekarzem weterynarii, który powinien wiedzieć jakie choroby mogą czaić się na naszego zwierza w okolicy. Jednak najczęściej producenci szczepionek i tak łączą zasadnicze z niektórymi dodatkowymi, na przykład szczepionka Vanguard Plus 7 (Pfizer) oprócz tego, że zabezpiecza naszego pupila przed wirusem nosówki, adenowirusem, parwowirusem, chroni także przed wirusem parainfluenzy i bakteriami Leptospira canicola, Leptospira icterohaemorrhagiae. W tym przypadku dla wirusowych składników szczepionki okres trwania odporności wynosi minimum 4 lata, ale nie dotyczy to bakterii. Rozważając czy i jakie podawać szczepienia trzeba wziąć pod uwagę wiek, rasę, stan zdrowia psa, potencjalne narażenie naszego pupila na kontakt ze zwierzętami chorymi, rodzaj szczepionki czy choroba powszechnie występuje w rejonie geograficznym, w którym żyje pies lub który może odwiedzić.

W niektórych krajach dostępne są jedynie produkty wieloskładnikowe, zawierające szczepionki zasadnicze i dodatkowe. VGG zachęca producentów do udostępnienia pełnej gamy szczepionek jednoskładnikowych wszędzie tam, gdzie jest to możliwe.

Jako szczepienie niezalecane (not recommended) z powodu niedostatecznych dowodów naukowych usprawiedliwiające użycie sklasyfikowano szczepienie przeciwko koronawirusowi psów (CCV). 

PODSTAWOWY PROGRAM SZCZEPIEŃ

Szczepienie szczeniąt i doszczepienie po 12 miesiącach

Większość szczeniąt jest chroniona przeciwciałami uzyskanymi od matki w pierwszych tygodniach życia, w tym okresie przeciwciała te znacznie obniżają skuteczność większości szczepień zasadniczych. Poziom tych przeciwciał różni się znacznie pomiędzy miotami, dlatego zaleca się podawanie trzech dawek szczepionki szczeniętom, tak aby ostatnia dawka została podana w 14-16 tygodniu życia bądź później. Zazwyczaj odporność bierna zanika pomiędzy 8 a 12 tygodniem życia do poziomu, który umożliwia rozwój czynnej odporności po szczepieniu. Szczenięta ze słabą odpornością bierną mogą stać się wrażliwe na zakażenie wcześniej (i tym samym zdolne do wytworzenia odporności poszczepiennej), podczas gdy u innych wysokie miana przeciwciał matczynych mogą uniemożliwić zadziałanie szczepionki do wieku 12 tygodni lub nawet później. Nie ma więc jednego schematu szczepień szczeniąt, który uwzględniałby wszystkie możliwe sytuacje. Dlatego tez dobrze jest podać pierwsze szczepienie w wieku 8-9 tygodni, drugie 3-4 tygodnie później, a trzecie między 14 a 16 tygodniem życia.

VGG: "W przeciwieństwie do tego wielu producentów zaleca obecnie stosowanie u szczeniąt dwóch szczepień - drugie szczepienie (ostatnie) jest podawane w wieku 10 tygodni. Ponadto niektóre preparaty zarejestrowane są jako zapewniające odporność już w wieku 10 tygodni z zaleceniem podania drugiej dawki właśnie w tym wieku. Uzasadnieniem takiego schematu szczepień ma być możliwość wczesnej socjalizacji szczeniąt (...) Przynosi to ogromne korzyści dla rozwoju psychicznego zwierząt. W przypadku stosowania tego schematu właściciel musi jednak zachować szczególną ostrożność ograniczając obszar przebywania szczenięcia do kontrolowanych terenów i pozwalając na kontakty jedynie ze zdrowymi i należycie zaszczepionymi psami."

Następnie, szczepimy 12 miesięcy po zakończeniu cyklu szczepień szczenięcia.

Jeśli ze względów ekonomicznych lub innych szczenię będzie mogło być zaszczepione tylko jeden raz, to powinno mieć to miejsce w wieku co najmniej 16 tygodni, jednak pamiętajmy, że kiedy szczeniak przestanie być chroniony przeciwciałami uzyskanymi od matki będzie bardziej narażony na infekcje.

Generalnie dobrym rozwiązaniem pozwalającym stwierdzić czy szczenię nabrało odporności byłoby zastosowanie "szybkich" testów pozwalających wykryć serokonwersję (pojawienie się swoistych przeciwciał) po szczepieniu., jednak na razie dostęp do testów serologicznych jest ograniczony i są one stosunkowo drogie. Chociaż badanie stanu immunologicznego (zarówno szczeniąt jak i osobników dorosłych) jest korzystniejsze niż podawanie dawek przypominających w myśl twierdzenia, że "tak jest bezpieczniej i taniej.

Szczepienie dorosłych psów

Zwierzęta, które zareagowały właściwie na szczepienie zasadnicze żywym atenuowanym zarazkiem zachowują trwałą odporność (pamięć immunologiczną) przez wiele lat bez doszczepiania. Po szczepieniu 12 miesięcy od cyklu immunizacji szczenięcia, następne dawki podawane są w odstępach trzech lat lub dłuższych, chyba że w grę wchodzą specjalne okoliczności.

Zasada ta nie odnosi się do szczepień zasadniczych inaktywowanym zarazkiem ani do szczepień dodatkowych, w szczególności do preparatów zawierających antygeny bakteryjne. Dlatego szczepionki przeciwko zarazkom takim jak Leptospira, Bordetella lub Borrelia (choroba z Lyme) powinny być podawane częściej aby zapewnić zadowalającą ochronę. 

Podsumowując, plan szczepień według WSAVA wygląda następująco (dot. szczepień zasadniczych):

• pierwsze szczepienie w wieku 8-9 tygodni
• drugie szczepienie 3-4 tygodnie po pierwszym
• trzecie szczepienie w wieku min. 14-16 tygodni
• kolejne szczepienie po 12 miesiącach
• następnie nie częściej niż co 3 lata (dot. wirusowych składników szczepionki)

Natomiast American Animal Hospital Association (AAHA, 2011) przedstawiło dwa terminarze: pierwszy zakłada rozpoczęcie szczepień w 6. tygodniu, a kolejne dawki podajemy odpowiednio w 10. i 14. tygodniu, drugi plan pokrywa się z zaleceniami WSAVA - pierwsza dawka w 8. tygodniu, później w 12. i 16. tygodniu.

Ponadto należy unikać szczepienia samic w ciąży. Nie należy szczepić zwierzęcia będącego w trakcie leczenia immunosupresyjnego lub cytotoksycznego (np. z powodu nowotworu lub choroby autoimmunologicznej). Pamiętajmy też, że zwierzę, które ma zostać zaszczepione musi być zdrowe i niezarobaczone. Można podać psu tabletkę na odrobaczenie bądź zanieść próbkę kału do badania.

Dokumentacja medyczna 

Podczas wizyty i po podaniu szczepionki, lekarz weterynarii powinien odnotować w książeczce zdrowia pacjenta następujące informacje:

• data szczepienia
• dane osoby wykonującej szczepienie (imię, nazwisko, podpis, numer prawa wykonywania zawodu)
• nazwa szczepionki, numer serii i data ważności, nazwa producenta
• miejsce i droga podania szczepionki

W niektórych krajach istnieje prawny wymóg załączania specjalnych wklejek i znaczków do szczepionek, które ułatwiają gromadzenie informacji. Znajduje się na nich nazwa szczepionki i producent, nr serii oraz data przydatności szczepionki. Na datę przydatności warto zwrócić uwagę, niestety mój nie żyjący już kiciulek dostał przeterminowaną szczepionkę.
Wszystkie reakcje niepożądane, jeśli takie wystąpiły po szczepieniu, powinny być zgłoszone, a najlepiej zanotować sobie w książeczce, żeby pamiętać na przyszłość i w razie potrzeby poinformować weterynarza. Również w interesie innych pacjentów dobrze jest zgłosić działania niepożądane, a lekarz weterynarii powinien zgłosić to do producenta lub do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych  (http://dzialanianiepozadane.urpl.gov.pl/dn-info). 

Na podstawie:
1. Zalecenia do Szczepień Psów i Kotów oprac. przez Zespół do Spraw Szczepień Światowego Stowarzyszenia Lekarzy Weterynarii Małych Zwierząt, 2007
2. Guidelines for the Vaccination of Dogs and Cats compiled by the Vaccination Guidelines Group of the World Small Animal Veterinary Association, 2010
3. AAHA Canine Vaccination Guidelines, 2011

kalendarz szczepień psa, szczepienia psów
2017-06-01